Kuyucu Murat Paşa I. Ahmet saltanatı döneminde 9 Aralık 1606-5 Ağustos 1611 tarihleri arasında dört yıl yedi ay yirmiyedi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. Celali İsyanları'nı bastırmada başvurduğu sert yöntemler ve asileri kuyulara doldurarak diri diri gömmesi nedeniyle Kuyucu sıfatı ile tarihe geçmiştir. Çeşitli kaynaklarda göre, Anadolu Türk halkından yaklaşık 50-150 bin kişiyi katlettirdiği tahmini yürütülmüştür.
Peçevi, Kuyucu Murat Paşa'yı, "Bu ol vezir-i azamdır ki, memalik-i Al-i Osman’ı eşkiyadan temizlemiştir ve 500 yıl önce Şeyh-i Ekber hazretleri (Muhyiddini Arabi) Kuyucu Koca diye ona işaret ile kitabına yazmıştır. Saltanatın namusunu korumakta, kesin kararlı idi. Celali diye adı çıkan kimsenin Cuhud, imana gelmez, merd-i mülhid, tövbekar olmaz dizesinin anlamına uygun olarak, ne imanına, ne Müslümanlığına, ne de tövbesine kesinlikle güvenmezdi. Ölümden gayrı bir araçla onun doğru yola getirilebileceğine inanmazdı!" şeklinde kısaca anlatmakta ve daha fazla izahın gerekli olmadığını ilave etmektedir.
Aslen büyük ihtimalle Hırvat olan Kuyucu Murat Paşa, sırasıyla kethüda, sancakbeyi ve ardından Diyarbakır, Anadolu ve Rumeli Beylerbeyliği yapmış ve nihayet 1606 yılında vezir-i azam olmuştur.
III. Murat saltanatında Anadolu’da başlayan Celali İsyanları, III. Mehmet saltanatında artarak devam etmiş ve özellikle mezhep mücadelesini esas alan Kalenderoğlu İsyanı ile, Anadolu yakılıp kavrulmaya başlamıştır. Anadolu’nun isyanlarla kıvrandığı ve bu sebeple de Osmanlı Devleti’nin tarihinde bir ilke imza atarak 1606 tarihli Zitvatorok Antlaşmasını mecburiyetten imzalaması üzerine, Kuyucu Murat Paşa, Osmanlı padişahının fermanıyla aşağıdaki icraatlarda bulunmuştur:
1) Murad Paşa’nın üzerine yürüdüğü ilk Celali, Konya’daki Saracoğlu Ahmet’tir ve çevresine 30000 kişi toplayacağını söyleyen bu eşkiya hemen idam edilmiştir. Bunu Silifke ve Adana’yı işgal etmiş olan Cemşit ve Muslı Çavuş eşkıyalarının temizlenmesi takip etmiştir.
2) İkinci önemli sorun, bir türlü durdurulamayan Canbolatoğlu ve Lübnan ile Suriye taraflarında baş kaldıran Dürzi eşkıyalardır. Canbolatoğlu ile 1607 yılında İskenderun yakınlarında yaptığı muharebeyi kazanan Murat Paşa, Canbolatoğlu’nu teslim olmaya ve Dürzi liderlerini de kaçmaya mecbur etmiştir.
3) En büyük sorunu teşkil eden Kalenderoğlu Piri Mehmet’e gelince, aslında eski bir çavuş, kethüda ve hatta mütesellim olarak görev yapan bu şahıs, 1604’de isyan etmiş ve Anadolu Beylerbeyini mağlup ederek Manisa ve çevresini hakimiyeti altına almıştı. Üzerine yürüyen Murat Paşa’dan çekinen Kalenderoğlu önce Ankara sancakbeyliğini kabul etmiş, ancak halk kabul etmeyince yeniden isyan ederek ve Canbolatoğlu kuvvetlerinden kaçanları da çevresine toplayarak 30000 kişilik bir kuvvetle Bursa ve çevresini yakıp yıkmıştır (1607). Bu olay İstanbul’da duyulunca büyük heyecan uyandırmıştır. İstanbul’a gelmesinden korkulan Kalenderoğlu’nun üzerine gönderilen Osmanlı kuvvetleri bozguna uğramış ve komutanları öldürülmüştür. Bu bozgun Batı Anadolu'daki bir çok şehrin de yakılıp yıkılmasına sebep olmuştur. Kovalamacalar sonunda Murat Paşa, 1608 yılında Göksun taraflarında Kalenderoğlu ile karşı karşıya gelmiş ve kuvvetlerini dağıtınca Kalenderoğlu destek aldığı İran’a sığınmıştır. Ona destek veren Tavilin Meymun ve benzeri eşkıyalar da neticede İran Şahı'na iltica etmişlerdir.
4) Murat Paşa’nın görevi bununla da bitmemiştir. Bayburt’ta Murat Haniler ve Beyşehir’de Emirşahi denilen eşkıyaları tamamen ortadan kaldırmıştır. Yüzyıla yakın bir süredir Osmanlı Devleti’ni alt üst eden Celali İsyanlarını böylece sona erdirmiştir. Tarihlerin kaydettiğine göre, Kuyucu Murat Paşa’nın üç sene süren bu eşkıya temizleme hareketi sırasında, 50000 küsur eşkıya öldürülmüştür (belirtilen rakamlar 150000'e kadar varmaktadır).
Peçevi, Kuyucu Murat Paşa'yı, "Bu ol vezir-i azamdır ki, memalik-i Al-i Osman’ı eşkiyadan temizlemiştir ve 500 yıl önce Şeyh-i Ekber hazretleri (Muhyiddini Arabi) Kuyucu Koca diye ona işaret ile kitabına yazmıştır. Saltanatın namusunu korumakta, kesin kararlı idi. Celali diye adı çıkan kimsenin Cuhud, imana gelmez, merd-i mülhid, tövbekar olmaz dizesinin anlamına uygun olarak, ne imanına, ne Müslümanlığına, ne de tövbesine kesinlikle güvenmezdi. Ölümden gayrı bir araçla onun doğru yola getirilebileceğine inanmazdı!" şeklinde kısaca anlatmakta ve daha fazla izahın gerekli olmadığını ilave etmektedir.
Aslen büyük ihtimalle Hırvat olan Kuyucu Murat Paşa, sırasıyla kethüda, sancakbeyi ve ardından Diyarbakır, Anadolu ve Rumeli Beylerbeyliği yapmış ve nihayet 1606 yılında vezir-i azam olmuştur.
III. Murat saltanatında Anadolu’da başlayan Celali İsyanları, III. Mehmet saltanatında artarak devam etmiş ve özellikle mezhep mücadelesini esas alan Kalenderoğlu İsyanı ile, Anadolu yakılıp kavrulmaya başlamıştır. Anadolu’nun isyanlarla kıvrandığı ve bu sebeple de Osmanlı Devleti’nin tarihinde bir ilke imza atarak 1606 tarihli Zitvatorok Antlaşmasını mecburiyetten imzalaması üzerine, Kuyucu Murat Paşa, Osmanlı padişahının fermanıyla aşağıdaki icraatlarda bulunmuştur:
1) Murad Paşa’nın üzerine yürüdüğü ilk Celali, Konya’daki Saracoğlu Ahmet’tir ve çevresine 30000 kişi toplayacağını söyleyen bu eşkiya hemen idam edilmiştir. Bunu Silifke ve Adana’yı işgal etmiş olan Cemşit ve Muslı Çavuş eşkıyalarının temizlenmesi takip etmiştir.
2) İkinci önemli sorun, bir türlü durdurulamayan Canbolatoğlu ve Lübnan ile Suriye taraflarında baş kaldıran Dürzi eşkıyalardır. Canbolatoğlu ile 1607 yılında İskenderun yakınlarında yaptığı muharebeyi kazanan Murat Paşa, Canbolatoğlu’nu teslim olmaya ve Dürzi liderlerini de kaçmaya mecbur etmiştir.
3) En büyük sorunu teşkil eden Kalenderoğlu Piri Mehmet’e gelince, aslında eski bir çavuş, kethüda ve hatta mütesellim olarak görev yapan bu şahıs, 1604’de isyan etmiş ve Anadolu Beylerbeyini mağlup ederek Manisa ve çevresini hakimiyeti altına almıştı. Üzerine yürüyen Murat Paşa’dan çekinen Kalenderoğlu önce Ankara sancakbeyliğini kabul etmiş, ancak halk kabul etmeyince yeniden isyan ederek ve Canbolatoğlu kuvvetlerinden kaçanları da çevresine toplayarak 30000 kişilik bir kuvvetle Bursa ve çevresini yakıp yıkmıştır (1607). Bu olay İstanbul’da duyulunca büyük heyecan uyandırmıştır. İstanbul’a gelmesinden korkulan Kalenderoğlu’nun üzerine gönderilen Osmanlı kuvvetleri bozguna uğramış ve komutanları öldürülmüştür. Bu bozgun Batı Anadolu'daki bir çok şehrin de yakılıp yıkılmasına sebep olmuştur. Kovalamacalar sonunda Murat Paşa, 1608 yılında Göksun taraflarında Kalenderoğlu ile karşı karşıya gelmiş ve kuvvetlerini dağıtınca Kalenderoğlu destek aldığı İran’a sığınmıştır. Ona destek veren Tavilin Meymun ve benzeri eşkıyalar da neticede İran Şahı'na iltica etmişlerdir.
4) Murat Paşa’nın görevi bununla da bitmemiştir. Bayburt’ta Murat Haniler ve Beyşehir’de Emirşahi denilen eşkıyaları tamamen ortadan kaldırmıştır. Yüzyıla yakın bir süredir Osmanlı Devleti’ni alt üst eden Celali İsyanlarını böylece sona erdirmiştir. Tarihlerin kaydettiğine göre, Kuyucu Murat Paşa’nın üç sene süren bu eşkıya temizleme hareketi sırasında, 50000 küsur eşkıya öldürülmüştür (belirtilen rakamlar 150000'e kadar varmaktadır).
Kayıtlar
"Kuyucu Murat Paşa" Hakkındaki Yorum Sayısı 0 yorum